Pycnoscelus nigra

Karaczany – Pycnoscelus nigra – zakup dotyczy 10 sztuk – MIX.

 

Kluczowe informacje o Pycnoscelus nigra

• Wygląd i cechy fizyczne: Pycnoscelus nigra, znany jako karaczan cieniowy, to mały, czarny karaczan o długości 18-28 mm u samic, z czerwono-pomarańczowymi nogami. Samice są bezskrzydłe, a samce rzadko występują ze względu na partenogenezę.
• Środowisko naturalne: Gatunek pochodzi z tropikalnych regionów Azji Południowo-Wschodniej, takich jak Chiny, Wietnam, Birma, Indonezja (Sumatra, Jawa) i Borneo. Preferuje wilgotne, kopiące siedliska pod szczątkami w pobliżu osiedli ludzkich.
• Zachowanie i cykl życiowy: Karaczany te są nieśmiałe, nocne i ryjące – spędzają większość czasu zakopane w podłożu. Rozmnażają się głównie partenogenetycznie, z samicami rodzącymi żywe nimfy (około 25 na miot).
• Adaptacje fizjologiczne: Dobrze tolerują wysokie temperatury (do 53°C) i wilgotność, ale unikają suszy poprzez zakopywanie się. Badania sugerują podobieństwo do innych gatunków Pycnoscelus, bez wyraźnych przewag w odporności na suszę.
• Hodowla: Łatwy w utrzymaniu jako owad karmowy; wymaga ciepła (24-29°C), wilgotnego podłoża do kopania i zróżnicowanej diety. Kolonie rosną szybko dzięki partenogenezie, ale unikaj przeludnienia.

Opis gatunku

Pycnoscelus nigra to fascynujący przykład karaczana z rodziny Blaberidae, który ewoluował w kierunku aseksualnego rozmnażania. Gatunek ten jest blisko spokrewniony z Pycnoscelus surinamensis, ale wyróżnia się ciemniejszą barwą i specyficzną budową ostatniego segmentu brzusznego. W naturze prowadzi skryty tryb życia, co czyni go mniej inwazyjnym niż inne karaczany. Badania wskazują, że choć partenogeneza ułatwia kolonizację, jego zasięg jest ograniczony w porównaniu do krewniaków.

Hodowla w domu

Hodowla P. nigra jest prosta i popularna wśród hodowców gadów, jako źródło karmy. Utrzymuj temperaturę 24-29°C i wilgotność na poziomie 55-65%, z głębokim podłożem z włókna kokosowego do kopania. Dieta obejmuje owoce, warzywa i suchy pokarm dla psów. Partenogeneza zapewnia szybki wzrost kolonii bez potrzeby samców, ale monitoruj przegęszczenie, by uniknąć problemów zdrowotnych.

---

Pycnoscelus nigra, często nazywany karaczanem cieniowym (shadow roach), stanowi intrygujący przykład adaptacji ewolucyjnej w rodzinie Blaberidae. Gatunek ten, opisany po raz pierwszy w 1865 roku przez Brunnera von Wattenwyla pod nazwą Panchlora nigra, należy do podrodziny Pycnoscelinae i rodzaju Pycnoscelus, obejmującego około 16 gatunków rozmieszczonych głównie w Indiach, Chinach i Azji Południowo-Wschodniej. W przeciwieństwie do bardziej znanych szkodników, takich jak karaczan surinamski (Pycnoscelus surinamensis), P. nigra nie jest powszechnym szkodnikiem, ale zyskał popularność w badaniach entomologicznych i handlu zoologicznym dzięki unikalnej strategii reprodukcyjnej i spokojnemu usposobieniu.

Pod względem morfologii dorosłe samice P. nigra osiągają długość 18-28 mm, z błyszczącym czarnym egzoszkieletem, który nadaje im nazwę zwyczajową, podkreśloną czerwono-pomarańczowymi nogami i wyróżniającym się ostatnim segmentem brzusznym. To ciemniejsze ubarwienie odróżnia je od blisko spokrewnionego P. surinamensis. Samice są bezskrzydłe (apteryczne), co wspiera ich ryjący tryb życia, podczas gdy samce – jeśli występują – są uskrzydlone, ale niezwykle rzadkie, gdyż większość populacji rozmnaża się partenogenetycznie. Nimfy przechodzą przez etapy małe (ok. 5-6 mg masy początkowej), średnie (50-60 mg) i duże (300-400 mg), z zawartością wody w ciele malejącą z około 73-76% u małych nimf do 58-65% u dorosłych, co odzwierciedla adaptacje do życia lądowego. Przepuszczalność kutikuli, miernik odporności na utratę wody, pozostaje stała na poziomie 24-28 μg cm⁻² h⁻¹ mmHg⁻¹ we wszystkich stadiach, co pomaga w przetrwaniu w zmiennej wilgotności.

Zasięg gatunku ogranicza się do tropikalnych regionów Azji Południowo-Wschodniej, z udokumentowanymi występowaniami w Chinach, Wietnamie, Birmie, Indonezji (Sumatra i Jawa), Borneo oraz Tajlandii. Izolowane obserwacje, np. w północnych Ghatach Zachodnich w Indiach wśród gęstej roślinności zielnej, sugerują możliwy szerszy zasięg lub introdukcje, choć nie są szeroko potwierdzone. Ekologicznie P. nigra jest lądowy i ryjący, zamieszkując obszary pod szczątkami, odpadami lub roślinnością w pobliżu osiedli ludzkich, gdzie zakopuje się, by utrzymać wilgotność i unikać dziennego wysuszenia. To zachowanie koreluje z nocnymi wzorcami żerowania, gdy wychodzą w chłodniejsze, wilgotne noce. W odróżnieniu od globalnie inwazyjnego P. surinamensis, ograniczony zasięg P. nigra może wynikać z mniejszych zdolności konkurencyjnych lub mniejszego transportu antropogenicznego, mimo wspólnych cech partenogenetycznych.

Behawioralnie karaczany cieniowe są wyjątkowo nieśmiałe i skryte, spędzając większość czasu zakopane w podłożu, które służy jako schronienie i regulator wilgotności. Dorosłe osobniki i większe nimfy mogą wspinać się po gładkich powierzchniach, co wymaga barier w hodowli, ale gatunek nie lata. Ich jajożyworodne rozmnażanie obejmuje rozwój jaj wewnętrzny, prowadzący do narodzin żywych nimf, z fakultatywną partenogenezą umożliwiającą aseksualne rozmnażanie w populacjach bez samców – cecha ułatwiająca szybki wzrost kolonii. Dane z badań laboratoryjnych wskazują, że samice produkują średnio 37,9 jaj na miot, dając około 24,6 nimf przy wskaźniku wylęgu 64,9%. Ta efektywność, połączona z cyklem życiowym dostosowanym do warunków tropikalnych, czyni je odpornymi, ale nie nadmiernie proliferującymi w nieidealnych środowiskach.

Adaptacje fizjologiczne dodatkowo podkreślają wytrzymałość P. nigra. Testy tolerancji termicznej ujawniają maksymalne temperatury krytyczne (CT_max) od 51,4°C u małych nimf do 53,5°C u średnich, z dorosłymi około 52°C, oraz górne limity letalne do 56,3°C. Minimalne temperatury krytyczne wynoszą około 2,4°C dla dorosłych, wskazując na tolerancję na krótkie ochłodzenia, ale preferencję dla ciepłych tropików. Utrata masy pod stresem jest niska (5-10 mg/g we wszystkich stadiach), podkreślając ryjący tryb życia jako kluczową strategię przeciw ekstremom środowiskowym. Niektóre kultury mogą reprezentować hybrydy z P. surinamensis, co dodaje złożoności identyfikacji czystych szczepów.

Pod względem hodowli P. nigra jest gatunkiem łatwym w utrzymaniu, często trzymanym jako owady karmowe dla gadów dzięki wartości odżywczej i łatwości rozmnażania. Optymalne temperatury to 24-29°C (75-85°F), naśladujące wilgotne klimaty tropikalne jak Floryda, z zmienną wilgotnością powietrza i podłoża – regularne zraszanie zapobiega wysuszeniu, ale unikać przemoczenia. Obudowa powinna zawierać głębokie (kilka centymetrów) wilgotne podłoże, takie jak włókno kokosowe lub mech torfowiec do kopania, przykryte kratkami na jajka, korą lub papierem do ukrycia i wspinaczki. Wentylacja jest niezbędna w plastikowych pojemnikach, by zapobiec pleśni, a nietoksyczna bariera (np. wazelina) wzdłuż krawędzi ogranicza ucieczki. Dieta jest niewymagająca: owoce, warzywa, suchy pokarm dla psów lub komercyjny pokarm dla karaczanów, uzupełniony wodą poprzez płytkie miseczki lub żel, by uniknąć utonięć. Rozmnażanie nie wymaga interwencji poza stabilnymi warunkami; partenogeneza zapewnia stały wzrost populacji, z koloniami potencjalnie podwajającymi się szybko w idealnych warunkach. Monitoruj przeludnienie, które może stresować grupę, i utrzymuj czystość, by zapobiec roztoczom lub problemom grzybiczym.

Ta tabela podsumowuje dane dotyczące relacji wodnych, ilustrując malejącą zawartość wody wraz ze wzrostem, adaptację do ryjącego życia.

Metryki tolerancji termicznej podkreślają odporność gatunku, porównywalną do innych członków Pycnoscelus.

Ogólnie rzecz biorąc, partenogenetyczne rozmnażanie P. nigra, ryjące nawyki i łatwość hodowli czynią go intrygującym obiektem zarówno dla badań naukowych, jak i hobbystów, choć ograniczony zasięg dziki podkreśla potrzebę świadomości konserwatorskiej w siedliskach naturalnych. Chociaż nie jest tak badany jak gatunki szkodnikowe, trwające prace nad jego fizjologią i genetyką mogą ujawnić więcej na temat ewolucji karaczanów i potencjału inwazyjnego.